Van de rijkdom in de drup

EenVandaag was afgelopen zaterdag gewijd aan het onderwerp armoede. Bestaat armoede in Nederland eigenlijk wel? Volgens het EV opiniepanel bestaat armoede in Nederland wel degelijk. Ook bij mensen van wie je het niet verwacht. Zo komen we in de uitzending de vijftigers Ron en Jacqueline tegen. Ron had een erg goede baan en nam een ton per jaar mee naar huis. Met die ton hadden ze een hypotheek van 8 ton en woonden ze in een mooi huis. Ondertussen verhuisden ze naar een ander huis met een hypotheek van 1,1 miljoen. Dit was 2008, het jaar waarin de huizenmarkt hard in elkaar klapte en het oude huis onverkoopbaar bleek waardoor Ron en zijn vrouw met dubbele hypotheeklasten zaten. Als klap op de vuurpijl verloor Ron zijn baan. Het ene huis is door de bank verkocht voor 6 ton en het andere huis voor 7 ton. De totale restschuld is 6 ton. Ron en Jacqueline zitten nu in een schuldhulpverleningstraject en moeten rondkomen van 50 euro per week.

Jeetje! Als je dit soort verhalen hoort, krijg je toch het kippenvel op je armen. Dit echtpaar was voor Nederlandse maatstaven rijk te noemen. Als je dan terug moet naar 50 euro moet dat een hard gelag zijn.
Maar het roept toch ook wel vragen op. Hoe kun je nou met gezond verstand 8x je inkomen gaan lenen (eerste hypotheek van 8 ton met inkomen van 1 ton)? Is het wel handig om een duur huis te kopen als de ander nog verkocht moet worden? Waarom was Ron niet beter voorbereid op baanverlies?
De antwoorden kunnen we zelf al invullen. Banken deden toentertijd helemaal niet ingewikkeld over een lening van 8x het inkomen, dus waarom zouden Ron en Jacqueline er dan wel moeilijk over doen? Iedereen kocht toen een huis terwijl het oude huis nog te koop stond. En de werkloosheid was dermate laag dat de kans dat je je baan verloor en de kans dat je niet snel weer een nieuwe baan zou vinden verwaarloosbaar klein was. En sparen hoefde niet, want het kopen van een huis was de beste investering.

Een aantal dingen vind ik heel herkenbaar hoor. Zo dacht ik na mijn afstuderen ook dat vanaf nu het leven me toe zou lachen. Dat men misschien niet zo zat te wachten op pas afgestudeerden of mensen met hoogstens drie jaar werkervaring, daar ging ik niet van uit. De hoogte van het hypotheekbedrag bleef weliswaar binnen de perken, maar bij het bepalen van de maximale maandlast was wel gerekend met (en op) twee stabiele inkomens. De 10.000 euro die ik bij elkaar gespaard had werd in no time uitgegeven aan zaken als duur servies en een design stoel toen we ons huis betrokken, waardoor er nauwelijks meer sprake was van een buffer. Er was een portie tegenslag voor nodig om wakker te worden uit deze droom.

Voor Ron en zijn vrouw lijkt die wake-up call te laat te komen. Of het nu hun eigen schuld is of de schuld van de crisis, feit is dat je 6 ton schuld op je 50ste waarschijnlijk niet meer weggewerkt krijgt in dit leven. Ik vond het een interessant programma en ik heb veel respect voor de mensen die hun verhaal willen doen. Maar hoe boeiend het programma ook was, het ergerlijke aan deze uitzending vond ik de manier waarop de 'schuldenaren' in de slachtofferrol werden gezet en de overheid als een soort reddende engel werd neergezet die het maar allemaal voor ons moest regelen. Zou het niet veel beter zijn om met z'n allen wat meer aan bewustwording en financiële volwassenheid te gaan werken? Zouden ouders dit niet als 'standaard' onderdeel van de opvoeding moeten gaan zien? En ik weet het, er wordt al veel bij de scholen neergelegd, maar zou dit niet bij uitstek een onderwerp zijn om op de basisschool al te introduceren? Jong geleerd is oud gedaan. Zouden ook de media niet een (nog grotere) rol kunnen vervullen bij het 'normaliseren' van budgetteren en financiële planning? Wat de media nu lukt (mensen aanzetten tot kopen) zou toch ook andersom moeten werken?  Natuurlijk zullen er altijd schrijnende situaties blijven bestaan waardoor mensen financieel in de problemen komen. De maakbare samenleving bestaat nu eenmaal niet. Maar wellicht helpt dit om herhalingen van ' de casussen Ron'  zoveel mogelijk te voorkomen. Want eigen schuld of niet, dit soort financiële sores of armoede leiden tot veel (onnodig) leed.